Gök Türk Kağanları Listesi

Gök Türk Kağanları Listesi

Doğu Kağanları

1 ) Bumin İl Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 551-552. Adı: Türkçe Bumin ya da Tümen, Çincede Tŭmèn (T’u-men). Unvanları: Türkçe Bumin İl Kağan (yazıtlarda Bumin Kağan), Sogdça’da βwmyn γ'γ'n ve Çincede Tŭmèn Yīlì Kĕhàn (T’u-men Yi-li K’o-han).

2 ) Yĭxījì Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 552-553. Adı: Türkçe Ḳara, Çincede Kēluó (K’o-lo). Unvânı: Çincede Yĭxījì Kĕhàn (Yi-hsi-chi K’o-han).

3 ) Mùgān Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 553-572. Kağan olmadan önceki unvânı: Çincede Yāndū Sìjīn (Yen-tu Ssu-chin), (Sìjīn = İrkin/Erkin). Kağanlık unvânı: Eğer Mugan Türkçe ise Eski Türkçede sözcükler M ile başlamadığı için Buḳan Ḳaġan olması gerekir ancak Türkçede Buḳan diye bir sözcük ya da adın varlığı bilinmiyor (ancak Kırım’a saldıran Gök Türk komutanının adı Yunanca kaynaklarda Boukhanos - Βουχανος olarak geçiyor); Sogdçada Mwγ'n γ'γ'n, Çincede Mùgān Kĕhàn (Mu-kan K’o-han).

4 ) Tapar/Taspar Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 572-581. Adı: Türkçede Tapar ve Sogdçada T’sp’r (Taspar). Unvânı: Sogdçada T’sp’r γ'γ'n ve Çincede Ta/Tuóbō Kěhàn (T’o-bo K’o-han).

5 ) Ānluó Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıl: 581. Adı ve Unvânı: Adı Çincede Ānluó (An-lo) olmasına karşılık kağanlık unvânı alıp almadığı bilinmemektedir

(İç Savaş, devlet birkaç yönetici arasında bölünür, Nevêr tarafından birleştirilir).

6 ) Işbara Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 582-587. Adı: Sogdça Nw’’r (Nevêr/Ñevar/Nivar), Çincede Shètú (She-t’u) / Niètú (Nie-t’u). Unvânı: Türkçede Işbara Ḳaġan, Sogdçada Nw’’r γ'γ'n ve Çincede Ĕrfú Kěhàn (Er-fu K’o-han) ile Shābōlüè Kěhàn (Sha-po-lüe K’o-han).

7 ) Baġa Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 587-588. Kağanlık öncesi adı ve unvânı: Türkçede bir olasılıkla Çulluġ, Çincede Yèhù Chŭluóhòu (Ye-hu Ch’u-lo-hou) (Yèhù = Yabġu). Unvânı: Türkçe Baġa Ḳaġan, Çincede Mòhè Kěhàn (Mo-ho K’o-han).

8 ) Dūlán Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 588-600. Adı: Çincede Yōngyúlǘ (Yung-yü-lü). Unvânı: Çincede Dū/Dōulán Kěhàn (Tu/Tou-lan K’o-han).

9 ) Qĭmín Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 600-609. Adı: Çincede Tūlì (T’u-li). Unvânı: Çincede Yīlìdou Qĭmín Kěhàn (Yi-li-tou Ch’i-min K’o-han).

10 ) Shĭbì Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 609-619. Adı: Çincede Duōjíshì/Doují (Tuo-chi-shih/Tou-chi). Unvânı: Çincede Shĭbì Kěhàn (Shih-pi K’o-han).

11 ) Tūlì Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 619-621. Adı: Türkçede bir olasılıkla Çulluġ, Çincede Chŭluóhòu (Ch’u-lo-hou). Unvânı: Türkçede Yabġu Ḳaġan, Çincede Tūlì Kěhàn (T’u-li K’o-han) ve Yèhù Kěhàn (Ye-hu K’o-han).

12 ) İllig Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 621-630. Adı: Çincede Duōbì (To-bi). Unvânı: Türkçede İl/İllig Ḳaġan ve Çincede Xié/Jiélì Kěhàn (Hsieh/Chieh-li K’o-han)

(630’da, Táng [T’ang] Sülâlesi Doğu Kağanlığı’nı yıkar).

13 ) Dabu Kağan (âsî): Kağanlık Yaptığı Yıllar: 630-638. Unvânı: Çincede Dabu Kěhàn (Ta-pu K’o-han).

14 ) Yugu Şad: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 638-639. Unvânı: Çincede Yugu Shè (Yü-ku She).

15 ) Yiminishusilipi Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 641-643. Çin’e yerleştirilen Gök Türklerin başına Táng (T’ang) Sülâlesi’nce getirilmiştir. Adı: Çincede Simo (Ssu-mo). Unvânı: Çincede Yiminishusilipi Kěhàn (Yi-mi-ni-shu-ssu-li-p’i K’o-han).

16 ) Yizhu Chebi Kağan (âsî): Kağanlık Yaptığı Yıllar: 638/639-648/650. Adı: Çincede Hubo (Hu-po) (?)(?). Unvanları: Önce Çincede Chebi (Ch’e-pi) iken sonradan Çincede Yizhu Chebi Kěhàn (Yi-chu Ch’e-pi K’o-han) olarak geçen unvânı aldı.

17 ) Āshǐnà Nizek Beg Kağan (âsî): Kağanlık Yaptığı Yıllar: 679-680. Adı: Sogdça-Türkçe Nizek Beg olabilir, Çincede Āshǐnà Níshúfú (A-shih-na Ni-shu-fu). Sogdça Nîzek adının Çincedeki biçimi Níshú’dur (Ni-shu); Fú ise Türkçe Beg için kullanılmış olabilir.

18 ) Āshǐnà Fúniàn Kağan (âsî): Kağanlık Yaptığı Yıl: 681. Adı: Çincede Āshǐnà Fúniàn (A-shih-na Fu-nien).

19 ) İltiriş Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 682-691. Adı: Türkçe Ḳutluġ, Çincede Āshĭnà Gǔduōlù (A-shih-na Ku-do-lu). Unvanları: Türkçe Ḳutluġ Ḳaġan ve İltiriş Ḳaġan, Çincede Gǔduōlù Kěhàn (Ku-to-lu K’o-han) ve Xié/Jiédiēlìshī Kěhàn (Hsieh/Chieh-tie-li-shih K’o-han).

20 ) Ḳapġan Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 691-716. Kağanlıktan önceki unvânı: Türkçe Bögü ya da Beg Çor olduğuna ilişkin görüşler vardır, Çincede Mòchuò (Mo-ch’o). Unvanları: Türkçe Bögü Ḳaġan ve Ḳapġan Ḳaġan, Çincede Mòchuò Kěhàn (Mo-ch’o K’o-han).

21 ) İnel Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıl: 716. Adı: Türkçe Bögü olabilir, Çincede Fújù (Fu-chü). Unvânı: Türkçe İnel Ḳaġan, Çincede Yíniè Kěhàn (Yi-nie K’o-han).

22 ) Bilge Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 716-734. Adı: Çincede Mòjílián (Mo-chi-lien). Unvânı: Türkçe Bilge Ḳaġan, Çincede Píjiā Kěhàn (P’i-chia K’o-han).

23 ) Yīrán Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 734-740. Unvânı: Çincede Yīrán Kěhàn (Yi-jan K’o-han).

24 ) Teŋri Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 740-741. Unvânı: Türkçe Teŋri Ḳaġan, Çincede Cheng/Dēnglì Kěhàn (Ch’eng/Teng-li K’o-han).

25 ) (Adı ve unvânı bilinmiyor; Bilge Ḳaġan'ın oğullarından biri).

26 ) (Adı ve unvânı bilinmiyor; Bilge Ḳaġan'ın oğullarından biri).

27 ) Ḳutluġ Yabġu: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 741-742. Unvânı: Türkçe Ḳutluġ Yabġu, Çincede Gǔduōlù Yèhù (Ku-to-lu Ye-hu).

28 ) Ozmış Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 742-744. Kağanlıktan Önceki Unvânı: Türkçe Ozmış Tigin. Kağanlık Unvânı: Türkçe Ozmış Ḳaġan (bunu Özmiş diye okuyanlar varsa da yazıtlarda Ozmış olarak yazılmıştır), Çince’de Wūsūmĭshī Kěhàn (Wu-su-mi-shih K’o-han).

29 ) Báiméi Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 744-745. Unvânı: Çincede Báiméi Kěhàn (Pai-mei K’o-han) (Ak Kaşlı Kağan) olduğuna göre Türkçede Aḳḳaş Ḳaġan olabilir ancak elimizde yazılı bir belge yok.

Batı Kağanları

1 ) İstemi Yabġu (bağımsız değil): Yabġuluk Yaptığı Yıllar: 552-576. Adı: Türkçe yazıtlarda İstemi; Yunancada Silziboulos ΣΙΛΖΙΒΟΥΛΟΣ / Σιλζιβουλοσ, Dizaboulos ΔΙΖΑΒΟΥΛΟΣ / Διζαβουλοσ, Stembis ΣΤΕΜΒΙΣ / Στεμβισ, Arapça’da Sincibû ve Çincede Shìdiănmì (Shih-tien-mi) / Shìdìmĭ (Shih-ti-mi). Yapılan incelemeye göre Ziboulos, Zaboulos, Cibû ve sonraki Tǒng Yabġu Kağan için kullanılan Yunanca Ziebel, Ermenice Cebu, Gürcüce Cibgu Türkçe Yabġu’ya denk gelmektedir. İstemi ve Stembis ise bu adın Çince çevriyazısına daha yakın durmaktadır. İlk hece olan Sil/Di/Sin/Shì Türkçe Sı sözcüğüne benzemektedir. Bu durumda, Gök Türk yazıtlarında İstemi Ḳaġan olarak geçen bu kişinin gerçek unvânı Sı Yabġu olabilir mi? Unvanları: Türkçede İstemi Yabġu (yazıtlarda İstemi Ḳaġan), Çincede Shìdiănmì Yèhù (Shih-tien-mi Ye-hu).

2 ) Tardu Yabġu/Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 576-603. Adı: Türkçede ve Sogdçada Tardu, Çincede Dátóu (Ta-t’ou). Unvanları: Türkçede Tardu Yabġu/Ḳaġan, Çincede Dátóu Kěhàn (Ta-t’ou K’o-han) ve Bùjiā Kěhàn (Pu-chia K’o-han).

3 ) Chŭluó Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 603-611. Adı: Çincede Hésànà (Ho-sa-na). Unvânı: Çincede Níjuē Chŭluó Kěhàn (Ni-chüeh Ch’u-lo K’o-han).

4 ) Shèguì Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 611-618. Unvânı: Çincede Shèguì Kěhàn (She-kui K’o-han).

5 ) Tǒng Yabġu Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 618-630. Unvânı: Çincede Tǒng Yèhù Kěhàn (T’ung Ye-hu K’o-han).

(Bundan sonrakiler Táng [T’ang] Sülâlesi’ne bağlılar; iç savaş başlar)

6 ) Baġatur Küllüg Sìpí Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 630. Kağanlıktan Önceki Unvanları: Çincede Mòhèduō (Mo-ho-to) olan Türkçe Baġatur ve Yǎngsù Tèjìn (Yang-su T’e-chin) (Tèjìn = Tigin). Kağanlık Unvânı: Çincede Mòhèduō Qūlì Sìpí Kěhàn (Mo-ho-to Ch'ü-li-ssu-p'i K’o-han; Qūlì = Küllüg [Ünlü]), Hou Qūlìpí Kěhàn (Hou Ch'ü-li-p'i K'o-han) ya da Sì Qūlìsìpí Dūlù (Ssu Ch'ü-li-ssu-p'i Tu-lu).

7 ) Yĭpí Bōluó Sì Yabġu Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 630-633. Kağanlıktan Önceki Unvânı: Çincede Xi/Tielì Tèjìn (Hsi/li T'e-chin). Kağanlık Unvânı: Çincede Yĭpí Bōluó Sì/Lü Yèhù Kěhàn (Yi-p'i Po-lo Ssu Ye-hu K’o-han).

8 ) Tarduş Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 633-634. Adı: Sogdça Nîzek, Çincede Níshú (Ni-shu). Unvânı: Türkçe Tarduş Ḳaġan, Çincede Duōluó Kěhàn (To-lo K’o-han).

9 ) Işbara İltiriş Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 634-638. Kağanlıktan Önceki Unvânı: Türkçe Toŋa Şad, Çincede Tóng’é Shè (T’ung-e She). Kağanlık Unvânı: Türkçe Işbara İltiriş Ḳaġan, Çincede Shābōluó Die/Xilìshī Kěhàn (Sha-po-lo Tie/Hsi-li-shih K’o-han).

(İç Savaş, kağanlık ikiye ayrılır)

10 ) Yĭpí Tarduş Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 638-642. Kağanlıktan Önceki Unvânı: Çincede Yugu Shè. Kağanlık Unvânı: Türkçe Tarduş Ḳaġan, Çincede Yĭpí Duōluó Kěhàn (Yi-p’i To-lo K’o-han).

11 ) Yiqulishi Yĭpí Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 639-640. Unvânı: Çincede Yiqulishi Yĭpí Kěhàn (Yi-ch’ü-li-shih Yi-p’i K’o-han).

12 ) Baġatur Yĭpí Yabġu Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 640-641. Unvânı: Çincede Mòhèduō Yĭpí Yèhù [Mo-ho-to Yi-p’i Ye-hu].

13 ) Yĭpí Işbara Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 641-642. Kağanlıktan Önceki Unvânı: Çincede Biheduo Yèhù (Pi-ho-do Ye-hu). Kağanlık Unvânı: Çincede Yĭpí Shābōluó Kěhàn (Yi-p’i Sha-po-lo K’o-han) .

14 ) Yĭpí Shèguì Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 642-649. Unvânı: Çincede Yĭpí Shèguì Kěhàn (Yi-p’i She-kui K’o-han).

15 ) Işbara Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 651-656. Adı: Çince’de Āshǐnà Hèlǔ (A-shih-na Ho-lu). Unvânı: Türkçe Işbara Ḳaġan, Çincede Shābōluó Kěhàn (Sha-po-lo K’o-han).

16 ) Xīngxīwáng Kağan ve Jìwǎngjué Kağan: Táng (T’ang) Sülâlesi’nin atadığı kukla kağanlar. Aralarında iç savaş yaşanmıştır. Kağanlık Yaptıkları Yıllar: 651-667. Adları: Xīngxīwáng Kağan’ın adı Çincede Āshǐnà Míshe (A-shih-na Mi-she), Jìwǎngjué Kağan’ın adı ise Çincede Āshǐnà Bùzhēn (A-shih-na Pu-chen). Unvanları: Āshǐnà Míshe’nın unvânı Çince, Āshǐnà Bùzhēn’ın unvânı ise Çince Jìwǎngjué Kěhàn (Chi-wang-chüeh K’o-han).

17 ) Āshǐnà Yuánqìng ve Jiézhōng Shìzhŭ Kağan: Kağanlık Yaptıkları Yıllar: 667-692. Adları: Yuánqìng'in adı Çincede Āshǐnà Yuánqìng (A-shih-na Yüan-ch’ing), Jiézhōng'un adı Çince’de Buli Húsèluó (Pu-li Hu-se-lo; Buli = Türkçe Böri [Kurt]). Unvanları: Húsèluó’nun unvânı Çincede Jiézhōng Shìzhŭ Kěhàn (Chieh-chung Shih-chu K’o-han).

18 ) I. On Oḳ Ḳaġan (âsî): Kağanlık Yaptığı Yıllar: 677-679. Adı: Çincede Tuizi (T’ui-tzu). Unvânı: Türkçe On Ok Ḳaġan ve Çincede Shíxìng Kěhàn (Shih-hsing K’o-han, “On Boyun Kağanı”).

19 ) II. On Oḳ Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 704-716. Adı: Çincede Āshǐnà Huáidào (A-shih-na Huai-tao). Unvânı: Türkçe On Oḳ Ḳaġan ve Çincede Shíxìng Kěhàn (Shih-hsing K’o-han).

20 ) Āshǐnà Xiàn: Kendisi kağanlık unvânı almadığı hâlde On Oklar’ı yönetmek için Çin tarafından gönderilmiştir. Görev Yaptığı Yıllar: 705-717. Adı: Çincede Āshǐnà Xiàn (A-shih-na Hsien).

21 ) III. On Oḳ Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 739. Adı: Çincede Āshǐnà Xīn (A-shih-na Hsin). Unvânı: Türkçe On Oḳ Ḳaġan ve Çincede Shíxìng Kěhàn (Shih-hsing K’o-han).