Sarı İmparator
Sarı İmparator
Sarı İmparator, veya Çince ismiyle 黃帝 (Huangdi) Çin geleneksel dininde bir ilah olarak kabul edilen ve Çin efsanelerinde ve yazılı kaynaklarda adı geçen bir Çin halk kahramanıdır. Günümüzde Çinlilerin atası olarak kabul edilir.
Sarı İmparator'un efsaneye göre Çin'i MÖ 2852'den MÖ 2070 yılları arasında yöneten "Üç Hükümdar ve Beş İmparator" dan biriydi. Çin efsanelerine göre Sarı İmparator, o zaman dağınık halde bulunan Çin kabilelerini yaptığı savaşlar sonucu (Banquan ve Zhuolu muharabeleri) ilk defa birleştirmiştir. Kendisi hakkındaki ilk yazılı kaynaklar MÖ 5.yüzyıl'dan MÖ 221'e kadar süren ve "Savaşan Devletler Çağı" olarak bilinen dönemden kalmaktadır. Sarı İmparator figürü, Özellikle bu çağda çoğu yerel yönetici ve savaşçı tarafından büyük değer görmüş ve benimsenmiştir.
MS 3.yüzyılda yaşamış Çinli tarihçi Huangfu Mi'ye göre Sarı İmparator, Fen Nehri kıyılarında, günümüzde Qufu adındaki şehrin yakınlarındaki göçebe bir kabilede dünyaya geldi. Bulunduğu kabile daha sonra kuzeye, Zhoulu civarına göç etti. Geleneksel Çin kaynaklarına göre Sarı İmparator, kabilenin başına geçtikten sonra bir çok yeniliğe imza attı. İnsanlara barınaklarda yaşamayı, ok ve yay kullanarak avlanmayı, giyinmeyi ve tahıl ekimini öğretti. (Burada şaşırtıcı bir şekilde Sarı İmparator ile İdris Peygamber arasında bir benzerlik göze çarpmaktadır. İslam'a göre İdris Peygamber Babil'de doğmuş, daha sonra Mısır'da yaşamış bir terzidir ve insanlığa ilk defa giyinmeyi ve yazı kullanmayı o öğretmiştir). Bunların yanı sıra Sarı İmparator, aynı zamanda astronomi, takvim, taht odaları ve ilk sarayları ve ilk kanunları da icat etmiştir.
Sarı İmparator, Sarı Irmak kıyısındaki kabilesini yönetirken aynı zamanda civarda başka kabileler de bulunuyordu. Bunlardan biri "Yan İmparator" ya da "Alev İmparator" olarak bilinen başka bir hükümdar tarafından yönetilen güçlü bir kabileydi. İki kabile arasında rekabet vardı. Bir süre sonra Yan İmparatorun kabilesinde bir karışıklık çıktı ve imparator bu karışıklığı yatıştırmakta zorlanınca Sarı İmparator, bunun iyi bir fırsat olduğunu düşündü ve ordusunu toplayarak rakip kabilenin üzerine yürüdü. Banquan Muharabesi olarak bilinen bu savaş (MÖ 2500 civarı) Çin tarihinde kayda geçen ilk savaştır. Bu savaşta Yan İmparator mağlup olmuş ve Sarı İmparatora bağlanmayı kabul etmiştir. Kısa süre sonra Yan İmparator, Chiyou adındaki bir hükümdar tarafından yönetilen rakip kabile ile bir savaşta karşı karşıya gelmiş ve yenilgiye uğramıştır. Bu savaştan sonra Yan İmparator, Sarı İmparatora sığınmış ve ona Chiyou'ya saldırması için yalvarmıştır. Bunun üzerine Sarı İmparator ordusunu toplamış ve Chiyou'nun karşısına çıkmıştır. Zhoulu Muharabesi olarak bilinen bu ikinci savaştan önce Chiyou'nun civardaki çoğu kabileyi ordusuna kattığı yazılır. Sarı İmparator ehlileştirilmiş savaş hayvanlarını düşmanın üzerine salmış, aynı zamanda rakip hükümdar Chiyou ise gökyüzünü bir sisle karartmıştır. Bu sis neticesinde Sarı İmparatorun kuvvetleri savaşın başında hezimete uğrayarak geri çekildiler. Bunu gören Sarı İmparator, düşman kuvvetlerine hızlı ve etkili taarruz edebilmek için ilk atlı savaş arabasını (chariot) icat etti. Daha sonra ise kuraklıkla özdeşleştirilmiş kötü ruh Nüba'yı çağırdı ve Nüba, Chiyou'nun yarattığı sisi yok etti. Bu olayların ardından Sarı İmparator, askerlerine hücum emri verdi ve Chiyou mağlup edildi. Böylece Sarı İmparator, bütün düşmanlarını yendi ve bölgedeki siyasi birliği sağladı. Kabilesini bir imparatorluğa dönüştürdü. Sarı İmparatorun yüz yılı aşkın bir süre yaşadıktan sonra öldüğüne inanılmaktadır. Çin'in Shaanxi bölgesine Sarı İmparator adına iki anıt mezar inşa edilmiştir. Bir tanesi bu gün Sarı İmparator Mozolesi adıyla Shaanxi'de bulunmaktadır
Sarı İmparator'un efsaneye göre Çin'i MÖ 2852'den MÖ 2070 yılları arasında yöneten "Üç Hükümdar ve Beş İmparator" dan biriydi. Çin efsanelerine göre Sarı İmparator, o zaman dağınık halde bulunan Çin kabilelerini yaptığı savaşlar sonucu (Banquan ve Zhuolu muharabeleri) ilk defa birleştirmiştir. Kendisi hakkındaki ilk yazılı kaynaklar MÖ 5.yüzyıl'dan MÖ 221'e kadar süren ve "Savaşan Devletler Çağı" olarak bilinen dönemden kalmaktadır. Sarı İmparator figürü, Özellikle bu çağda çoğu yerel yönetici ve savaşçı tarafından büyük değer görmüş ve benimsenmiştir.
MS 3.yüzyılda yaşamış Çinli tarihçi Huangfu Mi'ye göre Sarı İmparator, Fen Nehri kıyılarında, günümüzde Qufu adındaki şehrin yakınlarındaki göçebe bir kabilede dünyaya geldi. Bulunduğu kabile daha sonra kuzeye, Zhoulu civarına göç etti. Geleneksel Çin kaynaklarına göre Sarı İmparator, kabilenin başına geçtikten sonra bir çok yeniliğe imza attı. İnsanlara barınaklarda yaşamayı, ok ve yay kullanarak avlanmayı, giyinmeyi ve tahıl ekimini öğretti. (Burada şaşırtıcı bir şekilde Sarı İmparator ile İdris Peygamber arasında bir benzerlik göze çarpmaktadır. İslam'a göre İdris Peygamber Babil'de doğmuş, daha sonra Mısır'da yaşamış bir terzidir ve insanlığa ilk defa giyinmeyi ve yazı kullanmayı o öğretmiştir). Bunların yanı sıra Sarı İmparator, aynı zamanda astronomi, takvim, taht odaları ve ilk sarayları ve ilk kanunları da icat etmiştir.
Sarı İmparator, Sarı Irmak kıyısındaki kabilesini yönetirken aynı zamanda civarda başka kabileler de bulunuyordu. Bunlardan biri "Yan İmparator" ya da "Alev İmparator" olarak bilinen başka bir hükümdar tarafından yönetilen güçlü bir kabileydi. İki kabile arasında rekabet vardı. Bir süre sonra Yan İmparatorun kabilesinde bir karışıklık çıktı ve imparator bu karışıklığı yatıştırmakta zorlanınca Sarı İmparator, bunun iyi bir fırsat olduğunu düşündü ve ordusunu toplayarak rakip kabilenin üzerine yürüdü. Banquan Muharabesi olarak bilinen bu savaş (MÖ 2500 civarı) Çin tarihinde kayda geçen ilk savaştır. Bu savaşta Yan İmparator mağlup olmuş ve Sarı İmparatora bağlanmayı kabul etmiştir. Kısa süre sonra Yan İmparator, Chiyou adındaki bir hükümdar tarafından yönetilen rakip kabile ile bir savaşta karşı karşıya gelmiş ve yenilgiye uğramıştır. Bu savaştan sonra Yan İmparator, Sarı İmparatora sığınmış ve ona Chiyou'ya saldırması için yalvarmıştır. Bunun üzerine Sarı İmparator ordusunu toplamış ve Chiyou'nun karşısına çıkmıştır. Zhoulu Muharabesi olarak bilinen bu ikinci savaştan önce Chiyou'nun civardaki çoğu kabileyi ordusuna kattığı yazılır. Sarı İmparator ehlileştirilmiş savaş hayvanlarını düşmanın üzerine salmış, aynı zamanda rakip hükümdar Chiyou ise gökyüzünü bir sisle karartmıştır. Bu sis neticesinde Sarı İmparatorun kuvvetleri savaşın başında hezimete uğrayarak geri çekildiler. Bunu gören Sarı İmparator, düşman kuvvetlerine hızlı ve etkili taarruz edebilmek için ilk atlı savaş arabasını (chariot) icat etti. Daha sonra ise kuraklıkla özdeşleştirilmiş kötü ruh Nüba'yı çağırdı ve Nüba, Chiyou'nun yarattığı sisi yok etti. Bu olayların ardından Sarı İmparator, askerlerine hücum emri verdi ve Chiyou mağlup edildi. Böylece Sarı İmparator, bütün düşmanlarını yendi ve bölgedeki siyasi birliği sağladı. Kabilesini bir imparatorluğa dönüştürdü. Sarı İmparatorun yüz yılı aşkın bir süre yaşadıktan sonra öldüğüne inanılmaktadır. Çin'in Shaanxi bölgesine Sarı İmparator adına iki anıt mezar inşa edilmiştir. Bir tanesi bu gün Sarı İmparator Mozolesi adıyla Shaanxi'de bulunmaktadır
Yorumlar
Yorum Gönder