Savaşan Devletler Çağı

Muharip Devletler Dönemi veya Savaşan Devletler Dönemi (Basitleştirilmiş Çince: 战国时代; Geleneksel Çince: 戰國時代; pinyin: Zhànguó Shídài) İlk çağ Çin târihinde MÖ 5. yüzyıla Çin İmparatorluğu'nun kuruluşuna kadar (MÖ 221) geçen zamâna verilen addır. Sözde İlkbahar ve Sonbahar Dönemi sonrasında başlayan ve MÖ 256'da ortadan kalkan Doğu Zhou Hânedanlığı döneminin ikinci bölümü oluşturan dönem olarak görülür. İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'nde olduğu gibi bu dönemde de kral, göstermelik yönetici olmaktan ileri gidememiş, gücü kalmamıştı.

Döneme verilen ad, Han Hânedanlığı zamânında yazılmış Muharip Devletlerin Kayıtları adlı eserden alıntıdır. Dönemin tam ne zaman başladığı konusu tartışmalıdır. Sık sık MÖ 475 olarak (İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'nden sonra) gösterilirken MÖ 403 (Jin Hânedanlığı'in üçe bölündüğü târih) de bâzı kaynaklarda bu dönemin başıdır.

İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'nin tersine Muharip Devletler Dönemi, bölgesel kumandanların etraflarında bulunan devletleri istilâ edip egemenliklerini pekiştirdikleri bir dönemdir. Bu süreç, İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'nde başlar ve MÖ 3. yüzyılda, böylece, yedi büyükçe devlet ortaya çıkar. Bu Yedi Muharip Devlet şunlardı:

Chu (楚)

Han (韓/韩)

Qi (齊/齐)

Qin (秦)

Wei (魏)

Yan (燕)

Zhao (趙/赵)

Politik güçteki değişimin bir başka simgesi, unvandaki değişikliklerdir. Kumandanlar, hâlâ kendilerini Zhou hânedanlığı'nın dükleri (公 gōng) olarak görürken şimdi kendilerine kral (王 wáng) unvânını lâyık görmeye başladılar; böylece kendilerini Zhou kralı düzeyinde görüyorlardı.

Muharip Devletler Dönemi, demir işlemenin Çin'de başladığı zamânı da içine alır. Artık bu dönemden sonra bronz yerine demirle silâhlar üretilir. Şû (şimdiki Siçuan) ve Yue (şimdiki Zhejiang) da bu dönemde Çin kültürü bölgesi içine alındı. Aralarında Mensiyüs tarafından ayrıntılandırılan Konfüçyüsçülük, Lao Zi ve biraz da Zhuang Zi tarafından ayrıntılandırılan Taoizm, Legalizm ve Mohizm'in bulunduğu Yüz Düşünce Okulu bu dönemde gelişti. Ticâret de bu dönemde gelişerek bâzı tüccarlara politikaya etki imkânı verdi. Askerî taktikler de değiştirildi. İlk- ve Sonbahar Dönemi'e göre değişikliklerle yaya ve atlı askerler, bütün ordularda kullanılmaya başlanıp iki tekerlekli savaş arabası tutulmamaya başlandı. Bu dönemden sonra Çin'in asilzâdeleri savaşçı sınıfa âit olmak yerine okur-yazar sınıfından olmaya başladılar. Krallıklar, büyük orduları birbirinin üstüne salarak birbirlerini egemenlikleri altına almaya çalışıyorlardı. Askerlerin silâhları, yavaş yavaş bronz yerine sırf demirden üretilmeye başlandı. Hançer baltası, bu dönemde değişik krallıklarda, bilhassa 5½ m uzunluğunda mızraklar çıkaran Qin'de son derece yaygın bir silâhtı.

Bu dönemde askerî strateji uzmanı Sun Tzu (Sun Zi), Savaş Sanatı adlı eseriyle en etkin ve bilinen en eski askerî strateji eserini yazdı. Bu eserin yanı sıra Yedi Askerî Klâsikler de bu dönemde yazıldı. Çin birleştiğinde bu yedi klâsik eser, ayaklanmaya teşvîk ettiğinden idâreciler tarafından saklandı.